Raad van Toezicht
Een Raad van Toezicht, dat is toch een clubje sigaren-rokende oude mannen die elkaar baantjes toespelen? Was dit misschien heel lang usance, inmiddels is die tijd is voorbij. Het mag dan nog steeds een eer zijn als je ervoor wordt gevraagd, maar een RvT positie is al lang geen erebaantje meer. Niet in de laatste plaats heeft de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR) hier een rol ingespeeld. Op 1 juli 2021 is deze wet ingegaan voor alle verenigingen en stichtingen, waarmee de regels van bestuur en toezicht aansluiten op die voor besloten vennootschappen en naamloze vennootschappen. Of je nu een grote fondsenwervende stichting bent of een lokale sportvereniging, je hebt te maken met de verplichtingen die uit deze wet voortvloeien.
Waarom de WBTR?
Binnen een vereniging of een stichting komen vaak meerdere belangen bij elkaar. Daarbij ging er te vaak wat mis. Fraude, zelfverrijking, wanbeheer, bewust of door onwetendheid. De WBTR is er om verenigingen en stichtingen te helpen en te beschermen tegen misstappen. Daarnaast is de wet er om de kwaliteit van bestuur en toezicht te borgen. Dit gaat over zaken als goed bestuur, aansprakelijkheid, tegenstrijdige belangen, stemrecht, vastlegging van afspraken en verantwoordelijkheden, toezicht, aanname en ontslag van bestuursleden alsook de overdracht. In feite zorgt de wet ervoor dat het belang van de vereniging of stichting voorop komt te staan. De regels over besturen en toezichthouden zijn aangescherpt en de aansprakelijkheid van bestuurders en toezichthouders is verruimd. Zo zijn bestuurders en toezichthouders tegenwoordig ook persoonlijk aansprakelijk voor daden van een mede-bestuurslid of toezichthouder.
Amsterdam UMC Foundation
Alle reden dus om de aanname van bestuursleden en toezichthouders serieus te nemen. Dit vond Amsterdam UMC Foundation ook. Na de fusie tussen de twee ziekenhuizen, AMC en VUmc, waren ook de beider foundations samengegaan. In de RvT zaten nog twee leden uit de desbetreffende toezichthoudende organen, met een nieuwe voorzitter, met de bedoeling om weer terug te groeien naar zes leden. Was dit vroeger veelal een kwestie van coöptatie – de Raad zoekt uit haar midden nieuwe leden – de nieuwe RvT had besloten dit serieus aan te pakken. Niet vreemd gezien de vele miljoenen die zij onder haar beheer heeft, vaak giften uit het bedrijfsleven of van particulieren. Omdat Search4Better veel ervaring in de Goede Doelen-sector heeft, met daarnaast een aantal goede referenties, kwamen ze bij ons uit. Een mooie opdracht met een prachtig resultaat: met de aanstelling van de nieuwe RvT leden staat er een sterk team, met een goede man-vrouw verhouding en uitgebalanceerde leeftijdsopbouw, dat klaar is voor de toekomst.
Waarom is het coöptatiemodel voor nieuwe leden van Raden van toezicht bij goede doelen organisaties niet goed? [een bijdrage van onze gastblogger Tjet Djiepietie]
Het coöptatiemodel voor nieuwe leden van Raden van Toezicht bij goede doelen organisaties kan enkele uitdagingen met zich meebrengen. Hier zijn een paar redenen waarom sommige critici vinden dat dit model niet ideaal is:
Gebrek aan Diversiteit: Het coöptatiemodel kan leiden tot een gebrek aan diversiteit in de samenstelling van de Raad van Toezicht. Nieuwe leden worden vaak voorgesteld door bestaande leden, wat kan leiden tot een groep die homogeen is in termen van achtergrond, ervaring en perspectieven.
Inzichtelijke Tekortkomingen: Het model kan leiden tot een beperkt inzicht in de vaardigheden en competenties die nodig zijn om effectief toezicht te houden. Leden kunnen worden gekozen op basis van bestaande relaties in plaats van de specifieke behoeften van de organisatie.
Belangenconflicten: Het coöptatiemodel kan leiden tot belangenconflicten als gevolg van nauwe persoonlijke of professionele banden tussen de voorgestelde nieuwe leden en de bestaande leden. Dit kan het vermogen van de Raad om onafhankelijke beslissingen te nemen, beïnvloeden.
Transparantie en Verantwoording: Het proces van coöptatie is vaak minder transparant en kan de verantwoording verminderen. Het publiek en belanghebbenden kunnen zich afvragen of de selectie van nieuwe leden op een eerlijke en objectieve manier is gebeurd.
Missie en Doelen: Goede doelen organisaties hebben specifieke missies en doelen. Het coöptatiemodel kan mogelijk niet altijd zorgen voor een optimale match tussen de vaardigheden en expertise van nieuwe leden en de behoeften van de organisatie.
Onafhankelijkheid en Kritisch Denken: Onafhankelijkheid en het vermogen om kritisch te denken zijn essentieel voor een effectieve Raad van Toezicht. Het coöptatiemodel kan de onafhankelijkheid van nieuwe leden in gevaar brengen, aangezien ze mogelijk nauw verbonden zijn met degenen die hen voordragen. In plaats daarvan worden methoden zoals open wervingsprocessen en competentiegerichte selectie soms beschouwd als manieren om deze uitdagingen aan te pakken en een meer diverse, bekwaamheidsgerichte en onafhankelijke Raad van Toezicht te waarborgen.
